2022 bitti, 2026 başladı! Dünya Kupası’nda çok sayıda soru işareti

Hüseyin Özkök – AJANSSPOR

Katar’da organize edilen FIFA 2022 Dünya Kupası geride kalırken gözler şimdiden yeniden tartışmalı bir Dünya Kupası tertibine çevrildi. ABD, Meksika ve Kanada’nın ortaklaşa düzenleyecekleri 2026 Dünya Kupası.

Katar herkesi şoke etti

2010 yılında o dönemki FIFA Lideri Sepp Blatter zarfın içinde Katar yazan kartı çıkardığında tüm dünya şoke olmuştu. Zira yalnızca 11.571 km2 yüzölçümü olan (Konya 38.873) ve yaz aylarında 50 dereceye ulaşan iklimi olan küçücük bir ülkede 32 ekibin katılacağı bir Dünya Kupası organize edilecekti. O vakitten bu yana yapılan tartışmaları 12 yıl boyunca tekraren yazdık, lisana getirdik. Tekrar oralara dönmeyeceğim.

Tartışmalı bir tertip daha

2026 Dünya Kupası’nın hangi ülke yahut ülkelerde yapılacağının kararı verilmeden evvel 10 Ocak 2017’de toplanan FIFA Kurulu, 2013’de UEFA’nın o devirdeki Lideri Michel Platini tarafından gündeme getirilen iştirakçi sayısının arttırılması konusunda kararını verdi. Kurul ikisi 40 ve ikisi de 48 kadrolu 4 farklı seçenek içinden 48 grup ve üçlü 16 küme seçeneğini uygun görerek turnuvanın formatını resmileştirdi.

ABD, Kanada, Meksika, Fas’ı geride bıraktı

2026 için ülke seçimiyse Rusya’daki 2018 Dünya Kupası öncesinde Moskova’da yapılan FIFA Genel Kurulu’nda alındı. 2011 ülkeden 200’ünün oy kullandığı seçimde Fas ile üç ülkeden oluşan ABD, Meksika, Kanada konsorsiyumu iki aday olarak yer aldılar. İran’ın boş oy kullandığı oylamada üç ülkeden oluşan konsorsiyum oyların 134’ünü alarak 65 oy alan Fas’ı geride bıraktı ve 2026 Dünya Kupası’nı düzenleme hakkını kazandı. TFF oylamada tercihini Fas’tan yana kullandı.

En büyük yüzölçümünde en çok ekipli Dünya Kupası

Böylece bir evvelki tertibi 11.571 km2’lik bir ülkeye veren FIFA Genel Şurası, 2026 tertibini bu kez toplam yüzölçümü 21 milyon 783 bin km2 olan üç ülkeye (ABD 9.834.000, Meksika 1.964.000, Kanada 9.985.000) vermeyi uygun buldu.
Alınan bu kararla birlikte tüm vakitlerin en büyük yüzölçümünde ve birinci sefer 48 grupla 3 ülkede yapılacak bir Dünya Kupası ortaya çıktı.

Tek tek olmadı, birleşip kazandılar

Aslında başlarda bu üç ülke de tek olarak aday olma kanısındaydı. Lakin 48 ekipli tertip kararı alınmasından sonra Kanada ve Meksika’nın turnuvayı organize etmesi stat sayısındaki yetersizlik nedeniyle imkansızdı. CONCAF’da da bir ortada olan bu üç ülke daha sonra Kanada’nın gayretiyle ortak tertip kararı alarak birlikte aday oldular. 11 kentle büyük kısmı ABD’de yapılacak turnuvaya Kanada 2 Meksika 3 kent ile dahil olacaklar.

Çok maç çok gelir

Öncelikle “ne kadar çok maç o kadar fazla gelir” kanısındaki FIFA’nın 48 ekipli bu dev tertipten beklediği gelir 13 milyar Dolar civarında. Bilhassa ABD’nin çok büyük bir pazar olması, sahip olduğu büyük stadyumlar ve futbola olan ilginin giderek artması, FIFA’nın iştahını kabartıyor. Zira gelirlerin artması bilhassa küçük federasyonlara daha fazla gelir aktarmak ve onların oylarını sağlama almak manasına da geliyor.

2026’da çok sayıda soru işareti

Dev yüzölçümleri olan üç ülkede yapılacak 48 gruplu bu tertip kararının akabinde birçok soru işareti de ortaya çıktı. Bunları şu halde gruplayabiliriz.

1-Coğrafi olarak statların birbirine çok uzak olması

Sekiz stadın kullanıldığı Katar’da birbirine en uzak iki stadın ortasındaki aralık yalnızca 50 km idi. Örneğin 2026’daki kentlerden ikisi olan Vancouver ile Mexico City ortasında havadan 4000 km aralık bulunuyor. Binlerce kilometreyi bulacak uzak uzaklıkların lojistik ve ulaşım açısından sorun yaşanmasına neden olabileceği kestirim ediliyor. FIFA küme maçlarının birbirine en yakın kentlerde oynatmayı planlasa da elemeli maçlarda tekrar uzun uzaklıklı seyahat gerekliliğinin ortaya çıkması kelam konusu. Bu da grup taraftarları için önemli bir maliyet manasına gelecek.

Üçlü kümeden geri adım atılabilir

2- Üçlü kümelerin sakıncaları

FIFA Kurulu 48 kadrolu turnuvanın üçer ekipli 16 küme halinde toplamda 80 maç oynanacak formda düzenlenmesine karar vermesinin akabinde tüm dünyadan üçlü kümelere reaksiyonlar gelmeye başladı. Bunun en değerli nedeni ise bilhassa kümelerin son maçlarında bir kadro beklerken kümedeki iki gruba beraberliğin yaraması durumunda ortaya çıkacak sakıncalar. Meğer Katar’da kümelerin son maçları öncesinde 27 kadronun birden kümeden çıkma ihtimalinin olması son maçları turnuvanın en heyecanlı kısmının yaşanmasını sağladı. FIFA Lideri Infantino final öncesi son basın toplantısında 2026’daki üçlü küme planının yine değerlendirmeye alınacağını belirtti. Ancak 48 grubun dörtlü kümelerde oynanması da beraberinde çok öteki bir sakınca getiriyor. Maç sayısının 104’e çıkması. Yani 32 ekipli turnuvaya nazaran 40 maç daha fazla oynanması. Bu da turnuvanın müddetinin 6 haftaya kadar uzaması ihtimali ve futbol takviminin yeniden alt üst olması manasına gelebilir.

Maçların kalitesi azalacak

3-Yeni 16 ekip eklenerek kadro sayısının 48’e çıkarılmasıyla maçların kalitesinin azalması tehlikesi

FIFA, Dünya Kupası’na alınacak 16 fazladan kadronun sırf üçünün UEFA’dan olmasına karar vermişti. Kalan 13 grup ise öteki 5 Konfederasyondan gelecek ve görece olarak zayıf kadro sayısı artacak. Doğal olarak bu turnuvanın kalitesinin düşmesi ve birtakım maçlara ilginin az olmasına neden olabilir tasalarını beraberinde getiriyor.

Güney Amerika’da heyecan bitiyor

4-Güney Amerika (CONMEBOL) elemelerinde 10 ekipten 6’sının vize alacak olması nedeniyle heyecanın ve ilginin yanında yayın gelirlerinin azalması tehlikesi.

Avrupa ve Asya’da maç saatleri endişesi

5-Üç ülkede 4 değişik vakit dilimi olması ve maç çokluğu nedeniyle bilhassa Doğu’da kalan Avrupa ve Asya’da maç saatlerinin yayıncılar açısından çok elverişsiz olması tehlikesi.
İşte 2026 karmaşası yaşayan FIFA’nın mart ayında Ruanda’da yapacağı seçimli Genel Şura sonrasında FIFA Konseyi’nin turnuva ile ilgili birtakım değişiklikler açıklaması bekleniyor.

Tek ülkede tertip ihtimali artık çok az

FIFA’nın grup sayısını 48’e çıkartmasıyla bundan sonra düzenlenecek Dünya Kupası tertiplerinin tek bir ülkede oynanması ihtimalini kıymetli ölçüde azaltıyor. Gelecekte 3 yahut daha fazla ülkenin bir ortada olacağı tertipler görme ihtimalimiz yüksek. Toplamda 16 statta oynanacak olan 48 ekipli turnuvada küme maçlarından çeyrek final sonuna kadar olan maçların asgarî 40 bin, yarı finallerin asgarî 60 bin, açılış ve final maçlarının da en az 80 bin kişilik statlarda oynanması gerekiyor.

2030 Dünya Kupası için aday ülkeler

Bununla birlikte 2024’te açıklanacak 2030 Dünya Kupası mesken sahipliği için sadece Fas yine tek başına aday olurken resmi adaylıklarını açıklayan öbür adaylar konsorsiyumlardan oluşuyor. Bunlar CONMEBOL üyesi Uruguay, Arjantin, Paraguay ve Şili ile UEFA’dan İspanya, Portekiz ve Ukrayna.

2026 Dünya Kupası statları

2026 Dünya kupası’nın oynanacağı statlar ve kapasiteleri şöyle…

* Sayılar adaylık müracaatında taahhüt edilen rakamlardır